Venn Diagram - Reasoning in Gujarati

વેન આકૃતિ (Venn Diagram)

Reasoning Topic 09 - તાર્કિક સંબંધો અને આકૃતિ વિશ્લેષણ

૧. મુખ્ય તાર્કિક સંબંધો (Core Relations)

વેન આકૃતિમાં મુખ્યત્વે ત્રણ પ્રકારના સંબંધો જોવા મળે છે:

• સંપૂર્ણ સમાવેશ (All): જ્યારે એક વસ્તુ બીજી વસ્તુનો સંપૂર્ણ ભાગ હોય. (દા.ત. ભારત, ગુજરાત)
• આંશિક સમાવેશ (Some): જ્યારે બે વસ્તુઓ વચ્ચે અમુક સામાન્ય ગુણો હોય. (દા.ત. ડોક્ટર, સ્ત્રી)
• કોઈ સંબંધ નથી (No): જ્યારે બે વસ્તુઓ સંપૂર્ણ અલગ હોય. (દા.ત. સફરજન, ટેબલ)

૨. પ્રશ્નોના પ્રકારો

Type A: સંબંધ આધારિત આકૃતિની પસંદગી

દાખલો: 'પૃથ્વી, એશિયા, ભારત' માટે કઈ વેન આકૃતિ શ્રેષ્ઠ ગણાશે?
તર્ક: પૃથ્વીની અંદર એશિયા ખંડ છે અને એશિયાની અંદર ભારત દેશ છે.
જવાબ: ત્રણ વર્તુળો એકની અંદર એક આવશે.

Type B: આકૃતિ પરથી સંખ્યાની ગણતરી

દાખલો: જો વર્તુળ 'ખેલાડી', ચોરસ 'શિક્ષિત' અને ત્રિકોણ 'ગામડાના લોકો' દર્શાવે, તો 'શિક્ષિત ખેલાડી' કયો ભાગ દર્શાવશે?
રીત: વર્તુળ અને ચોરસ બંનેમાં આવતો સામાન્ય અંક કે ભાગ શોધવો.

૩. પ્રેક્ટિસ MCQs (૧૦ અગત્યના પ્રશ્નો)

Q1. 'પુરુષો, પિતા, વકીલો' માટે કઈ આકૃતિ યોગ્ય છે?

A) ત્રણેય અલગ

B) એકમાં એક અને ત્રીજું આંશિક

C) ત્રણેય એકબીજામાં આંશિક

D) બે એકમાં એક અને ત્રીજું અલગ

સાચો જવાબ: B) બધા પિતા પુરુષ હોય, અને વકીલ પિતા પણ હોઈ શકે અને પુરુષ પણ.

Q2. 'શિક્ષક, લેખક, સંગીતકાર' વચ્ચેનો સંબંધ દર્શાવો.

A) ત્રણેય સ્વતંત્ર

B) ત્રણેય આંશિક છેદતા

C) એકમાં બે

D) બેમાં એક

સાચો જવાબ: B) કારણ કે એક વ્યક્તિ ત્રણેય હોઈ શકે છે.

Q3. 'પક્ષી, કાગડો, ચકલી' માટે યોગ્ય આકૃતિ કઈ?

A) પક્ષીની અંદર બંને અલગ

B) પક્ષીની અંદર બંને છેદતા

C) ત્રણેય અલગ

D) એકમાં એકમાં એક

સાચો જવાબ: A) પક્ષીમાં બંને આવશે, પણ કાગડો અને ચકલી અલગ પક્ષી છે.

Q4. 'મહિના, દિવસ, કલાક' માટે યોગ્ય વેન આકૃતિ?

A) ત્રણ અલગ વર્તુળ

B) બે છેદતા એક અલગ

C) ત્રણ એકમાં એક (Nested)

D) ત્રણેય છેદતા

સાચો જવાબ: C) મહિનામાં દિવસ હોય અને દિવસમાં કલાક હોય.

Q5. 'પ્રવાહી, દૂધ, નદીનું પાણી' માટે કઈ આકૃતિ?

A) પ્રવાહીની અંદર બંને અલગ

B) પ્રવાહીની અંદર બંને છેદતા

C) ત્રણેય છેદતા

D) ત્રણેય અલગ

સાચો જવાબ: A) દૂધ અને નદીનું પાણી બંને પ્રવાહી છે પણ પરસ્પર અલગ છે.

Q6. 'તાસ, પત્તા, રાજા' વચ્ચેનો સંબંધ?

A) એકમાં એકમાં એક

B) બે અલગ એકમાં

C) ત્રણેય છેદતા

D) ત્રણેય અલગ

સાચો જવાબ: A) તાસમાં પત્તા હોય અને પત્તામાં રાજા હોય.

Q7. 'ડોક્ટર, પુરુષ, પિતા' માટે યોગ્ય આકૃતિ કઈ?

A) પિતાની અંદર પુરુષ અને ડોક્ટર અલગ

B) પુરુષની અંદર પિતા અને ડોક્ટર આંશિક છેદતા

C) ત્રણેય અલગ

D) ત્રણેય એકમાં એક

સાચો જવાબ: B) બધા પિતા પુરુષ હોય, ડોક્ટર પુરુષ પણ હોઈ શકે અને પિતા પણ.

Q8. 'પલંગ, ફર્નિચર, ગાડી' વચ્ચેનો સંબંધ?

A) ત્રણેય અલગ

B) ફર્નિચરમાં પલંગ, ગાડી અલગ

C) ફર્નિચરમાં ગાડી, પલંગ અલગ

D) ત્રણેય છેદતા

સાચો જવાબ: B) પલંગ ફર્નિચર છે પણ ગાડી નથી.

Q9. વેન આકૃતિમાં 'છેદન' (Intersection) શું દર્શાવે છે?

A) તફાવત

B) સામાન્ય ગુણો

C) સંપૂર્ણતા

D) એક પણ નહીં

સાચો જવાબ: B) સામાન્ય ગુણો (Common Properties)

Q10. 'માતા, સ્ત્રી, હોમમેકર' વચ્ચેનો સંબંધ?

A) સ્ત્રીમાં માતા અને હોમમેકર આંશિક છેદતા

B) ત્રણેય છેદતા

C) એકમાં એકમાં એક

D) ત્રણેય અલગ

સાચો જવાબ: A) બધી માતા સ્ત્રી હોય અને તે હોમમેકર પણ હોઈ શકે.

Reasoning Master Series | Venn Diagram Chapter Guide | © 2025