Seating Arrangement - Reasoning in Gujarati

બેઠક વ્યવસ્થા (Seating Arrangement)

Reasoning Topic 06 - ગોઠવણી અને તાર્કિક વિશ્લેષણ

૧. બેઠક વ્યવસ્થાના મુખ્ય પ્રકારો

પરીક્ષામાં મુખ્યત્વે ત્રણ પ્રકારની ગોઠવણી પૂછાય છે:

• રેખીય ગોઠવણી (Linear): એક હરોળમાં ઉત્તર કે દક્ષિણ તરફ મોઢું રાખીને બેઠેલા વ્યક્તિઓ.
• વર્તુળાકાર ગોઠવણી (Circular): ગોળ ટેબલની આસપાસ કેન્દ્ર તરફ કે બહારની તરફ મોઢું રાખીને બેઠેલા વ્યક્તિઓ.
• ચોરસ/લંબચોરસ ગોઠવણી: ટેબલના ખૂણા કે બાજુઓ પર બેઠેલા વ્યક્તિઓ.

૨. દિશાનું જ્ઞાન (Direction Sense)

વર્તુળમાં કેન્દ્ર તરફ મોઢું હોય ત્યારે:

ઘડિયાળની દિશા (Clockwise) = ડાબી તરફ
ઘડિયાળની વિરુદ્ધ દિશા (Anti-clockwise) = જમણી તરફ

૩. કેવી રીતે ઉકેલવો? (Solution Strategy)

સ્ટેપ-બાય-સ્ટેપ રીત:

૧. સૌથી પહેલા નિશ્ચિત માહિતી (Positive Information) થી શરૂઆત કરો.

૨. ડાયાગ્રામ (આકૃતિ) દોરો.

૩. 'ડાબે' કે 'જમણે' ને પોતાની સાપેક્ષમાં વિચારીને ગોઠવો.

૪. શક્ય હોય તેટલી વધુ ગોઠવણીઓ (Cases) વિચારો જો માહિતી અધૂરી લાગે તો.

ઉદાહરણ (વર્તુળાકાર):

માહિતી: A, B, C, D અને E કેન્દ્ર તરફ મોઢું રાખી વર્તુળમાં બેઠા છે. C એ A ની તરત જ ડાબે છે. E એ D અને B ની વચ્ચે છે.

ઉકેલ:
- A ને નીચેના ભાગે મૂકો.
- C તેની ડાબે એટલે કે ઘડિયાળની દિશામાં આવશે.
- બાકી વધેલી જગ્યાએ E ને મૂકો જેથી તેની બંને બાજુ D અને B આવે.

૪. પ્રેક્ટિસ MCQs (૧૦ અગત્યના પ્રશ્નો)

Q1. ૫ વ્યક્તિઓ એક હરોળમાં ઉત્તર તરફ મોઢું રાખી બેઠા છે. જો A એ B ની ડાબે હોય, તો B એ A ની કઈ દિશામાં હશે?

A) ડાબે

B) જમણે

C) ઉત્તર

D) દક્ષિણ

સાચો જવાબ: B) જમણે

Q2. વર્તુળાકાર ટેબલ પર ૬ મિત્રો બેઠા છે. જો રમેશ એ સુરેશની સામે બેઠો હોય, તો તેમની વચ્ચે બંને બાજુ કેટલા મિત્રો હશે?

A) ૧

B) ૨

C) ૩

D) ૪

સાચો જવાબ: B) ૨

Q3. ૪ મિત્રો કેરમ રમી રહ્યા છે. A અને B ભાગીદાર છે. જો A નું મોઢું ઉત્તર તરફ હોય, તો B નું મોઢું કઈ દિશામાં હશે?

A) પૂર્વ

B) પશ્ચિમ

C) ઉત્તર

D) દક્ષિણ

સાચો જવાબ: D) દક્ષિણ (ભાગીદારો સામસામે બેસે છે)

Q4. હરોળમાં બેઠેલા ૫ બાળકોમાં, A એ B ની જમણે છે, E એ B ની ડાબે છે પણ C ની જમણે છે. જો A એ D ની ડાબે હોય, તો મધ્યમાં કોણ બેઠું છે?

A) A

B) B

C) C

D) E

સાચો જવાબ: B) B (ગોઠવણી: C - E - B - A - D)

Q5. વર્તુળમાં કેન્દ્ર તરફ મોઢું હોય ત્યારે 'જમણે' એટલે કઈ દિશા?

A) ઘડિયાળની દિશા

B) ઘડિયાળની વિરુદ્ધ દિશા

C) ઉત્તર

D) દક્ષિણ

સાચો જવાબ: B) ઘડિયાળની વિરુદ્ધ દિશા (Anti-clockwise)

Q6. ૬ વ્યક્તિઓ A, B, C, D, E, F બે હરોળમાં સામસામે (દરેકમાં ૩) બેઠા છે. જો E કોઈ છેડે નથી, D એ F ની ડાબે બીજો છે, C એ E નો પાડોશી છે અને D ની સામે બેઠો છે. B એ F નો પાડોશી છે. તો B ની સામે કોણ છે?

A) A

B) E

C) C

D) D

સાચો જવાબ: B) E

Q7. ૫ મિત્રો વર્તુળમાં કેન્દ્ર તરફ મોઢું રાખી બેઠા છે. અજય અને કવિ વચ્ચે વિજય છે. અજયની જમણે રવિ છે. તો વિજયની તરત ડાબે કોણ છે?

A) અજય

B) કવિ

C) રવિ

D) માહિતી અધૂરી છે

સાચો જવાબ: A) અજય

Q8. જ્યારે હરોળમાં વ્યક્તિઓ દક્ષિણ તરફ મોઢું રાખીને બેઠા હોય, ત્યારે તમારો 'જમણો' હાથ તેમનો કયો હાથ ગણાશે?

A) જમણો

B) ડાબો

C) ઉત્તર

D) પૂર્વ

સાચો જવાબ: B) ડાબો

Q9. ચોરસ ટેબલ પર ૪ વ્યક્તિઓ ખૂણા પર બેઠા છે. જો બધા કેન્દ્ર તરફ જોતા હોય, તો ખૂણા પર બેઠેલી વ્યક્તિની ડાબે કોણ હશે?

A) સામેની વ્યક્તિ

B) બાજુની વ્યક્તિ

C) તે પોતે

D) કોઈ નહીં

સાચો જવાબ: B) તેની બાજુની વ્યક્તિ

Q10. બેઠક વ્યવસ્થાના દાખલામાં સૌથી પહેલા કઈ માહિતી લેવી જોઈએ?

A) જે અચોક્કસ હોય

B) જે ચોક્કસ સ્થાન દર્શાવતી હોય

C) છેલ્લી માહિતી

D) કોઈ પણ

સાચો જવાબ: B) જે ચોક્કસ સ્થાન દર્શાવતી હોય

Reasoning Master Series | Chapter Guide | © 2025