Daily Gujarati Current- 25 December

ડિસેમ્બર 2025 કરંટ અફેર્સ મેગા ડાયજેસ્ટ

GPSC, CCE, અને ગુજરાત સરકારની તમામ પરીક્ષાઓ માટે સંપૂર્ણ વિશ્લેષણ

કૃષિ અને અર્થતંત્ર

૧. રવિ પાકની વાવણીમાં રેકોર્ડબ્રેક વૃદ્ધિ

✦

૧૯ ડિસેમ્બર ૨૦૨૫ સુધીમાં રવિ પાકનો કુલ વિસ્તાર ૫૮૦.૭૦ લાખ હેક્ટર થયો છે. ગત વર્ષે આ આંકડો ૫૭૨.૫૯ લાખ હેક્ટર હતો. આમ, સીધો ૮ લાખ હેક્ટરથી વધુનો ઉછાળો જોવા મળ્યો છે.

✦

દાળ અને તેલીબિયાં: તેલીબિયાંનો વિસ્તાર ૯૩.૩૩ લાખ હેક્ટર પર પહોંચ્યો છે, જેમાં સરસવ અને રેપસીડ મોખરે છે. ચણાના વાવેતરમાં ૪.૮૯ લાખ હેક્ટરની વૃદ્ધિ થવાથી પ્રોટીન સુરક્ષામાં વધારો થશે.

✦

ધાન્ય પાકો: ઘઉંની વાવણીમાં ૧.૨૯ લાખ હેક્ટર અને ડાંગરમાં ૧.૮૩ લાખ હેક્ટરનો વધારો થયો છે. જોકે, મસૂરની વાવણીમાં મામૂલી ઘટાડો જોવા મળ્યો છે.

📍 પરીક્ષા લક્ષી વિશ્લેષણ (Static GK):

ઇકોનોમી ભારત વિશ્વમાં દાળ (Pulses) નો સૌથી મોટો ઉત્પાદક અને ગ્રાહક છે. રવિ પાકની સિઝન શિયાળામાં (ઓક્ટોબર-માર્ચ) હોય છે. ગુજરાતમાં ભાલિયા ઘઉં અને જીરું રવિ પાક તરીકે જાણીતા છે.

સંરક્ષણ અને સુરક્ષા

૨. INS અંજદીપ: નૌકાદળની જળમગ્ન તાકાતમાં વધારો

✦

ભારતીય નૌકાદળે તેના ૮ એન્ટી-સબમરીન શેલો વોટર ક્રાફ્ટ (ASW-SWC) પ્રોજેક્ટ હેઠળ ત્રીજું જહાજ 'અંજદીપ' મેળવ્યું છે.

✦

ગાર્ડન રીચ શિપબિલ્ડર્સ (GRSE) કોલકાતા દ્વારા નિર્મિત આ જહાજ ૭૭ મીટર લાંબુ છે અને તે વોટરજેટ પ્રોપલ્શન સિસ્ટમ ધરાવતું ભારતનું સૌથી મોટું યુદ્ધ જહાજ છે.

✦

તેમાં ૮૦% થી વધુ સ્વદેશી સામગ્રી છે અને તે અત્યાધુનિક સોનાર, ટોર્પિડો અને રોકેટ લોન્ચરથી સજ્જ છે.

📍 પરીક્ષા લક્ષી વિશ્લેષણ:

સંરક્ષણ અંજદીપનું નામ કર્ણાટકના કારવાર કિનારે આવેલા વ્યૂહાત્મક 'અંજદીપ ટાપુ' પરથી પડ્યું છે. આ જહાજો દરિયાકાંઠાની સુરક્ષા અને સબમરીન ટ્રેકિંગ માટે ગેમ-ચેન્જર સાબિત થશે.

બંધારણ અને પર્યાવરણ

૩. અરવલ્લી પર્વતમાળા માટે નવી કાનૂની વ્યાખ્યા

✦

સર્વોચ્ચ અદાલતે ૨૦ નવેમ્બર ૨૦૨૫ ના ચુકાદામાં અરવલ્લી માટે 'એકસમાન વ્યાખ્યા' નક્કી કરી છે: ૧૦૦ મીટર કે તેથી વધુ ઊંચાઈ ધરાવતી કોઈપણ ભૌગોલિક આકૃતિને હવે કાનૂની રીતે ટેકરી માનવામાં આવશે.

✦

પર્યાવરણ મંત્રાલયના સચિવની અધ્યક્ષતાવાળી સમિતિએ ભલામણ કરી છે કે જો બે ટેકરીઓ ૫૦૦ મીટરની અંદર હોય તો તેને 'શ્રેણી' ગણવી.

✦

કોર્ટે 'અરવલ્લી ગ્રીન વોલ પ્રોજેક્ટ' ને ટેકો આપીને નવી વ્યવસ્થાપન યોજના ન બને ત્યાં સુધી નવા ખનન પટ્ટા (Mining Lease) આપવા પર રોક લગાવી છે.

📍 પરીક્ષા લક્ષી વિશ્લેષણ:

ભૂગોળ અરવલ્લી વિશ્વની સૌથી જૂની પર્વતમાળા (Old Fold Mountain) છે. તે ગુજરાત, રાજસ્થાન, હરિયાણા અને દિલ્હીમાં ફેલાયેલી છે. મરુસ્થલીકરણ અટકાવવા માટે તે કુદરતી દિવાલ સમાન છે.

ગવર્નન્સ અને આદિવાસી બાબતો

૪. વિશાખાપટ્ટનમમાં 'પેસા (PESA) મહોત્સવ' ૨૦૨૫

✦

પંચાયતી રાજ મંત્રાલયે ૨૩-૨૪ ડિસેમ્બર ૨૦૨૫ ના રોજ પેસા એક્ટ, ૧૯૯૬ની વર્ષગાંઠ નિમિત્તે આ મહોત્સવનું આયોજન કર્યું.

✦

આંધ્રપ્રદેશના આદિવાસી પ્રતીક સમાન "કૃષ્ણ જિન્કા" (કાળિયાર) ને મસ્કોટ તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યું. ૧૦ રાજ્યોના ૧,૫૦૦ પ્રતિભાગીઓએ ભાગ લીધો.

✦

આ મહોત્સવ ગ્રામસભાઓના સશક્તિકરણ અને આદિવાસી વિસ્તારોમાં પરંપરાગત શાસન પદ્ધતિને પ્રોત્સાહન આપે છે.

📍 પરીક્ષા લક્ષી વિશ્લેષણ:

બંધારણ PESA Act (૧૯૯૬) 'ભૂરિયા સમિતિ' ની ભલામણ પર અમલી બન્યો. તે બંધારણના ભાગ ૯ ના જોગવાઈઓને ૫મી અનુસૂચિના વિસ્તારોમાં લાગુ કરે છે. ગુજરાતમાં ૧૪ જિલ્લાના ૫૩ તાલુકાઓ PESA હેઠળ આવે છે.

મહત્વના દિવસો

૫. રાષ્ટ્રીય ખેડૂત દિવસ અને ગ્રાહક દિવસ ૨૦૨૫

✦

કિસાન દિવસ (૨૩ ડિસેમ્બર): ૫મા PM ચૌધરી ચરણ સિંહની જયંતિ. સરકાર 'PM-કિસાન' (વાર્ષિક રૂ. ૬૦૦૦) અને 'કિસાન માનધન યોજના' દ્વારા ખેડૂતોને મદદ કરી રહી છે.

✦

ગ્રાહક દિવસ (૨૪ ડિસેમ્બર): ૧૯૮૬ માં ગ્રાહક સુરક્ષા કાયદાને મંજૂરી મળી હતી. ૨૦૨૫ ની થીમ: "ડિજિટલ ન્યાય દ્વારા કાર્યક્ષમ અને ઝડપી નિવેડો".

✦

૧ જાન્યુઆરી ૨૦૨૫ થી શરૂ થયેલું 'ઈ-જાગૃતિ' પોર્ટલ હવે ફરિયાદ નિવારણ માટેનું મુખ્ય ડિજિટલ હથિયાર છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય સંબંધો

૬. શ્રીલંકા પુનઃનિર્માણ માટે ૪૫ કરોડ ડોલરની જાહેરાત

✦

વિદેશ મંત્રી ડૉ. એસ. જયશંકરે ચક્રવાત 'દિતવાહ' થી પ્રભાવિત શ્રીલંકા માટે ૩૫ કરોડ ડોલરની લોન અને ૧ કરોડ ડોલરના અનુદાનની જાહેરાત કરી.

✦

આ મદદ 'ઓપરેશન સાગર બંધુ' હેઠળ આપવામાં આવી રહી છે, જે ભારતની 'Neighborhood First' પોલિસીનું પ્રતીક છે.

પુરસ્કાર અને સન્માન

૭. રાષ્ટ્રીય વિજ્ઞાન પુરસ્કાર ૨૦૨૫: સર્વોચ્ચ સન્માન

✦

રાષ્ટ્રપતિ મુર્મુએ ખગોળશાસ્ત્રી પ્રો. જયંત વિષ્ણુ નારલીકર ને મરણોત્તર 'વિજ્ઞાન રત્ન' એનાયત કર્યો. તેઓ 'હોયલ-નારલીકર થિયરી' માટે જાણીતા હતા.

✦

કુલ ૪ શ્રેણીઓ: વિજ્ઞાન રત્ન, વિજ્ઞાન શ્રી, વિજ્ઞાન યુવા-ભટનાગર અને વિજ્ઞાન ટીમ. CSIR ની 'એરોમા મિશન' ટીમને શ્રેષ્ઠ ટીમનો એવોર્ડ મળ્યો.

સાહિત્ય

૮. સાહિત્યના દિગ્ગજ વિનોદ કુમાર શુક્લનું નિધન

✦

૮૮ વર્ષની વયે રાયપુરમાં નિધન. તેઓ જ્ઞાનપીઠ અને સાહિત્ય અકાદમી વિજેતા હતા.

✦

તેમની નવલકથા 'દીવાર મેં એક ખિડકી રહેતી થી' માટે પ્રસિદ્ધ હતા અને ૨૦૨૩ માં 'પેન/નાબોકોવ એવોર્ડ' જીતનારા પ્રથમ ભારતીય લેખક બન્યા હતા.

અંતરિક્ષ વિજ્ઞાન

૧૦. ISRO ની સિદ્ધિ: બ્લુ બર્ડ બ્લોક-૨ ઉપગ્રહ લોન્ચ

✦

ISRO ના સૌથી શક્તિશાળી રોકેટ LVM3-M6 દ્વારા ૬,૧૦૦ કિગ્રા વજનનો 'બ્લુ બર્ડ બ્લોક-૨' પૃથ્વીની નીચલી ભ્રમણકક્ષામાં સફળતાપૂર્વક મૂકાયો.

✦

આ ઉપગ્રહ અવકાશ-આધારિત સેલ્યુલર બ્રોડબેન્ડ સેવાઓ આપશે, જેનો ઉદ્દેશ્ય દુનિયાભરમાં ટાવર વગર સીધું મોબાઈલ ઇન્ટરનેટ પહોંચાડવાનો છે.

📍 પરીક્ષા લક્ષી વિશ્લેષણ:

સાયન્સ-ટેક LVM3 (Launch Vehicle Mark 3) એ ઈસરોનું ભારે પેલોડ લઈ જતું રોકેટ છે. બ્લુ બર્ડ બ્લોક-૨ એ અમેરિકન કંપની AST SpaceMobile દ્વારા નિર્મિત છે, જે ભારતની વધતી કોમર્શિયલ સ્પેસ પાવર દર્શાવે છે.

© ૨૦૨૫ કરંટ અફેર્સ સ્પેશિયલ | સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાઓના ઉત્તમ મટીરિયલ માટે સબ્સ્ક્રાઇબ કરો